https://ultramarine-linux.org/
Windows 10 & 11 Sound Keyboard Application free download
http://electronics-diy.com/1w-87-110mhz-fm-transmitter-with-2n3886-amplifier.php
Računovodstvena amortizacija se obračunava za materijalnu imovinu, nekretnine, postrojenja i opremu, a uređena je sledećim propisima:
- Zakonom o računovodstvu ("Sl. glasnik RS", br. 73/2019 - dalje: Zakon),
- Međunarodnim računovodstvenim standardima i Međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja (dalje: MRS/MSFI),
- Međunarodnim standardom finansijskog izveštavanja (IFRS) za male i srednje entitete ("Sl. glasnik RS", br. 83/2018 - dalje: MSFI za MSP, u primeni još za 2018. godinu),
- Pravilnikom o načinu priznavanja, vrednovanja, prezentacije i obelodanjivanja pozicija u pojedinačnim finansijskim izveštajima mikro i drugih pravnih lica ("Sl. glasnik RS", br. 118/2013 i 95/2014 - dalje: Pravilnik za mikro i druga pravna lica),
- računovodstvenim politikama koje pravno lice i preduzetnik (dalje: pravno lice), donosi u skladu sa MRS/MSFI, MSFI za MSP ili Pravilnikom za mikro i druga pravna lica.
Amortizacija obračunata u skladu sa navedenim propisima, u finansijskim izveštajima pravnog lica iskazuje se kao rashod perioda za koji je obračunata.
Razlika u obračunu između iznosa amortizacije po računovodstvenim propisima i amortizacije po poreskim propisima, predstavlja privremenu poresku razliku koja se u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardom - MRS 12 Porezi na dobitak ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019), odnosno Odeljkom 29 MSFI za MSP, u poslovnim knjigama pravnog lica iskazuje kao odložena poreska sredstva ili odložene poreske obaveze.
Prema odredbama Međunarodnog računovodstvenog standarda - MRS 16 Nekretnine, postrojenja i oprema ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019 - dalje: MRS 16), amortizacija predstavlja sistemsko otpisivanje osnovice za amortizaciju jednog sredstva tokom njegovog korisnog veka trajanja, tako da nabavna vrednost nekog sredstva iskazana u poslovnim knjigama, putem obračuna amortizacije, prenosi se na troškove u veku upotrebe tog sredstva. Amortizacija je na isti način definisana i Odeljkom 17 MSFI za MSP, kao i Pravilnikom za mikro i druga pravna lica.
Obračun računovodstvene amortizacije se vrši u sledećim slučajevima:
- na kraju poslovne godine, a pre sastavljanja finansijskih izveštaja;
- sastavljanja vanrednih finansijskih izveštaja u statusnim promenama (spajanje, podela i odvajanje) i prodaje pravnog lica;
- sastavljanja vanrednih finansijskih izveštaja prilikom otvaranja i okončanja postupka stečaja, odnosno likvidacije;
- za sredstva otuđena ili rashodovana u toku godine zaključno sa mesecom, odnosno danom sa kojim je osnovno sredstvo otuđeno, odnosno rashodovano.
Obračun amortizacije vrše sva pravna lica koja vode poslovne knjige u skladu sa Zakonom, kao i preduzetnici koji vode poslovne knjige po sistemu prostog knjigovodstva u skladu sa Pravilnikom o poslovnim knjigama i iskazivanju finansijskog rezultata po sistemu prostog knjigovodstva ("Sl. glasnik RS", br. 140/2004 i 44/2018 - dr. zakon). Ovi preduzetnici obračunatu amortizaciju iskazuju kao trošak u koloni 18 knjige PK-1 - Poslovna knjiga prihoda i rashoda.
Kako bi obračun amortizacije bio pravilno izvršen, neophodno je računovodstvenim politikama (aktom o računovodstvu) utvrditi sledeće:
- grupe osnovnih sredstava;
- osnovna sredstva koja podležu obračunu amortizacije;
- osnovicu za amortizaciju;
- korisni vek trajanja osnovnog sredstva, odnosno stope amortizacije;
- metod obračuna amortizacije koji će se primenjivati (proporcionalni, degresivni ili funkcionalni);
- način preispitivanja korisnog veka trajanja osnovnog sredstva na dan sastavljanja finansijskih izveštaja;
- početak obračuna amortizacije (od dana nabavke ili od sledećeg meseca).
U skladu sa odredbama Pravilnika o Kontnom okviru i sadržini računa u Kontnom okviru za privredna društva, zadruge i preduzetnike ("Sl. glasnik RS", br. 95/2014 - dalje: Pravilnik), kao i Pravilnika o Kontnom okviru i sadržini računa u Kontnom okviru za druga pravna lica ("Sl. glasnik RS", br. 24/2014), osnovna sredstva za koja se obračunava amortizacija iskazuju se na računima grupe:
- 01 - Nematerijalna imovina i
- 02 - Nekretnine, postrojenja i oprema.
Međutim, na kontima navedenih grupa računa, postoje osnovna sredstva za koja se ne obračunava amortizacija, a to su:
- kod nematerijalne imovine, postoje takva ulaganja kojima vek trajanja nije ograničen, pa saglasno odredbama MRS 38, amortizacija za ta ulaganja se ne obračunava. Ova mogućnost nije data odredbama MSFI za MSP kao ni Pravilnikom za mikro i druga pravna lica (prema kojima se smatra da sva nematerijalna imovina ima ograničen vek trajanja, koji ako ne može da se proceni pretpostavlja se da je 10 godina);
- amortizacija se ne obračunava za ona osnovna sredstva koja vremenom ne gube na vrednosti (spomenici kulture i istorijski spomenici, umetničke slike i skulpture, ukrasni predmeti od plemenitih metala i sl.);
- goodwill (račun 013), osim za društva koja primenjuju MSFI za MSP i Pravilnik za mikro i druga pravna lica;
- poljoprivredno i ostalo zemljište (račun 020) i građevinsko zemljište (račun 021), s obzirom da se ova osnovna sredstva ne troše, osim kamenoloma i drugo zemljište koje se koristi za eksploataciju, tereni za deponiju, i sl.);
- šume i višegodišnji zasadi i osnovno stado (grupa računa 03);
- investicione nekretnine (račun 024), ukoliko je računovodstvenim politikama utvrđeno da se investicione nekretnine iskazuju po fer vrednosti u skladu sa MRS 40 i Odeljkom 16 MSFI za MSP, kao i odredbama Pravilnika za mikro i druga pravna lica;
- osnovna sredstva u pripremi i avansi za osnovna sredstva.
Osnovna sredstva uzeta u finansijski lizing, podležu obavezi obračuna amortizacije kod primaoca sredstava, jer primalac iskazuje sredstvo u svojim poslovnim knjigama, iako formalno nije vlasnik tog sredstva dok traje lizing.
Razvrstavanje na osnovna i obrtna sredstva
Prema paragrafu 7. MRS 16, nabavna vrednost, odnosno cena koštanja neke nekretnine, postrojenja i opreme se priznaje kao sredstvo ako, i samo ako:
- je verovatno da će se buduće ekonomske koristi povezane sa tim sredstvom prilivati u entitet; i
- se nabavna vrednost, odnosno cena koštanja tog sredstva može pouzdano odmeriti.
Takođe, da bi sredstvo bilo priznato kao osnovno sredstvo i podlegalo obračunu amortizacije, treba da ispunjava dva uslova:
1) da je njegov vek trajanja duži od godinu dana, i
2) kriterijum značajnosti, jer se MRS/MSFI ne moraju primenjivati na beznačajne stavke.
Za obračun amortizacije važno je da se prilikom nabavke sredstava za rad izvrši razvrstavanje da li će se to ulaganje u poslovnim knjigama voditi kao osnovno sredstvo ili kao obrtno sredstvo (rezervni delovi, alat i sitan inventar), odnosno određuje se vrednost iznad koje se sredstvo smatra osnovnim.
Vek trajanja jednog sredstva i kriterijum značajnosti se uređuje Pravilnikom o računovodstvu i računovodstvenim politikama, odnosno internim aktom pravnog lica, i shodno tome se vrši obračun amortizacije izabranim modelom na osnovu procenjenog korisnog veka trajanja sredstva.
Prema odredbama Međunarodnog računovodstvenog standarda - MRS 1 Prezentacija finansijskih izveštaja ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019 - dalje: MRS 1), imovina se kvalifikuje kao obrtna ako se očekuje da će biti realizovana u roku od dvanaest meseci od datuma nabavke. To znači da se ulaganja u sredstvo čiji je vek trajanja kraći od godine dana, bez obzira na vrednost ulaganja, kvalifikuje kao obrtno sredstvo i ono se ne evidentira u okviru grupe računa 01 i 02.
Alat i inventar koji imaju vek trajanja duži od godinu dana i koji imaju beznačajnu vrednost, mogu se računovodstvenim politikama kategorisati kao osnovna sredstva, i da se, shodno tome, u poslovnim knjigama evidentiraju kao osnovna sredstva za koja se obračunava amortizacija. To je naročito značajno kod pravnih lica kod kojih su alati, u ukupnom iznosu, značajna stavka u bilansima i koji imaju vek upotrebe duži od godinu dana. MRS/MSFI dozvoljavaju da se veći broj sredstava beznačajne vrednosti grupiše prema određenom kriterijumu i da se kao grupa smatraju sredstvom veće vrednosti i evidentiraju kao oprema koja se otpisuje u predviđenom roku trajanja.
Rezervni delovi, čiji je vek upotrebe kraći od godinu dana, obavezno se iskazuju na zalihama, nezavisno od toga kolika je njihova nabavna vrednost. Za ova sredstva ne obračunava se amortizacija, već se stavljanjem u upotrebu njihova celokupna vrednost prenosi na troškove.
Početak obračuna amortizacije
Početak obračuna amortizacije je bitan element koji treba urediti računovodstvenim politikama.
Prema odredbama MRS 16, amortizacija započinje da se obračunava kada je sredstvo raspoloživo za korišćenje, odnosno kada je na lokaciji i u stanju koje je neophodno da sredstvo funkcioniše na način na koji to očekuje uprava pravnog lica. Dakle, obračun amortizacije treba da započne od dana stavljanja sredstva u upotrebu, a moguće je računovodstvenim politikama predvideti da obračun amortizacije počinje od narednog meseca u odnosu na mesec u kojem je sredstvo stavljeno u upotrebu. Stavljanje sredstva u upotrebu, odnosno aktiviranje znači da je ono sposobno za korišćenje i da može da služi obavljanju delatnosti pravnog lica, odnosno da daje pozitivne rezultate.
Dakle, nije moguć obračun amortizacije za sredstva koja nisu stavljena u upotrebu, odnosno koja se ne koriste, već su evidentirana na računu 026 - Nekretnine, postrojenja i oprema u pripremi.
Ako se ovo pitanje ne uredi računovodstvenim politikama, smatra se da obračun amortizacije počinje od prvog narednog dana od dana stavljanja u upotrebu.
Pojedinačni i grupni obračun amortizacije
Prema odredbama MRS 16, amortizacija se obračunava posebno za svako osnovno sredstvo. Međutim, MRS 16 propisuje da se sredstva mogu grupisati kada su u pitanju osnovna sredstva iste grupe koja imaju isti korisni vek trajanja i za koja istovremeno počinje obračun amortizacije, radi obračuna grupne amortizacije. U ovom slučaju radi se o grupnom obračunu amortizacije.
U slučaju složenog sredstva, čiji delovi imaju različit vek trajanja, moguće je te delove iskazivati kao posebno sredstvo i posebno obračunavati amortizaciju. Kad god je to moguće i kad je to racionalno, delove složenog sredstva treba posebno iskazati (primeri: liftovi u zgradama, avionski motori i sl.).
Prestanak obračuna amortizacije
Amortizacija prestaje da se obračunava kada:
- je osnovno sredstvo u potpunosti otpisano;
- se osnovno sredstvo na bilo koji način otuđi (proda, rashoduje i dr.);
- kada je sredstvo po Međunarodnom standardu finansijskog izveštavanja - MSFI 5 Stalna imovina koja se drži za prodaju i prestanak poslovanja ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019) klasifikovano kao sredstvo namenjeno prodaji.
Samo u ova tri slučaja prestaje obaveza obračuna amortizacije. Za sredstva koja su privremeno stavljena van upotrebe, postoji obaveza da se i dalje obračunava amortizacija.
Osnovica za obračun amortizacije
Za obračun amortizacije, jedan od najvažnijih elemenata, je osnovica na koju se primenjuje odgovarajuća stopa za obračun amortizacije i ona zavisi od modela po kome se osnovna sredstva iskazuju u poslovnim knjigama (nabavna vrednost ili revalorizovana vrednost).
Osnovicu za obračun amortizacije čini nabavna vrednost umanjena za preostalu (rezidualnu) vrednost.
Nabavna vrednost osnovnog sredstva iskazuje se na osnovnom računu u okviru grupe računa 01 i 02 i nju čini:
- fakturna vrednost dobavljača uključujući i sve uvozne i druge dažbine, kao i PDV, ukoliko pravno lice nema pravo da koristi preneti PDV kao odbitnu stavku;
- zavisni troškovi i svi drugi troškovi koji nastaju radi dovođenja sredstva u stanje neophodno za rad;
- troškovi pozajmljivanja, ako se osnovno sredstvo duže osposobljava za upotrebu, a sve do stavljanja u rad;
- inicijalno procenjeni troškovi demontaže, uklanjanja i restauracije područja na kojem je sredstvo locirano, ako se ti troškovi mogu iskazati kao rezervisanje.
Preostala (rezidualna) vrednost predstavlja, saglasno odredbama MRS 16, procenjeni iznos koji bi pravno lice primilo danas ako bi otuđilo osnovno sredstvo, pod pretpostavkom da će sredstvo na kraju svog korisnog veka biti u takvom stanju da se može dobiti neka tržišna vrednost za njega. Procenjena vrednost se utvrđuje na dan sticanja osnovnog sredstva i ne povećava se naknadno ako se sredstva u poslovnim knjigama vode po nabavnim cenama. Ako je preostala vrednost beznačajna, ne uzima se u obzir prilikom utvrđivanja osnovice za obračun amortizacije. Preostala vrednost se ne knjiži, već se na analitičkoj kartici osnovnog sredstva evidentira i uzima se u obzir prilikom utvrđivanja osnovice za obračun amortizacije, odnosno za taj iznos se umanjuje nabavna vrednost osnovnog sredstva.
Primer 1: |
Transportno društvo nabavilo je kamion čija nabavna vrednost iznosi 3.000.000 dinara. Politika društva je takva da se ne koriste kamioni koji su stariji od pet godina. U tom slučaju društvo ima obavezu da utvrdi preostalu vrednost osnovnog sredstva. Korisni vek trajanja kamiona iznosi pet godina. U momentu nabavke takav kamion nakon pet godina može na tržištu da se proda za 400.000 dinara (preostala vrednost). Iznos od 400.000 dinara pravno lice evidentira na analitičkom računu 023 - Postrojenja i oprema. Prilikom utvrđivanja osnovice za obračun amortizacije za kamion, nabavna vrednost od 3.000.000 dinara umanjuje se za 400.000 dinara. Osnovica za obračun amortizacije, u ovom slučaju, iznosi 2.600.000 (3.000.000 - 400.000). Na ovaj način izbegava se iskazivanje značajnih dobitaka od prodaje osnovnih sredstava. |
Kod nematerijalne imovine, po pravilu, se ne utvrđuje preostala (rezidualna) vrednost, tako da osnovicu za obračun amortizacije čini nabavna vrednost. Nematerijalno ulaganje može imati preostalu vrednost samo u dva slučaja:
- kada postoji ugovorena obaveza trećeg lica da otkupi nematerijalno ulaganje na kraju veka njegovog trajanja, i
- kada postoji aktivno tržište za takvo nematerijalno ulaganje.
Ukoliko se vrednovanje osnovnih sredstava vrši primenom modela revalorizacije u skladu sa MRS 16, shodno čemu se sredstva iskazuju po revalorizovanoj vrednosti, osnovicu za obračun amortizacije čini revalorizovana nabavna vrednost umanjena za preostalu vrednost. S obzirom da se nabavna vrednost revalorizuje, istovremeno se revalorizuje i preostala vrednost. Za sredstva koja se revalorizuju, u godini u kojoj se vrši revalorizacija pre revalorizacije se obračuna amortizacija za tu godinu, a revalorizovana vrednost je osnovica za obračun amortizacije za naredne periode.
Ako je osnovno sredstvo obezvređeno, u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardom - MRS 36 Umanjenje vrednosti imovine ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019), odnosno Odeljkom 27 MSFI za MSP, osnovicu za obračun amortizacije u narednim godinama čini nabavna vrednost umanjena za iznos obezvređenja i za preostalu vrednost, ukoliko je ta vrednost značajna. Po pravilu, obezvređenje se utvrđuje na dan bilansa, tako da ako je obezvređenje utvrđeno na dan 31.12. tekuće godine to će uticati tek na obračun amortizacije za naredne godine, jer se iznos obezvređenja utvrđuje posle obračunate amortizacije. U takvim slučajevima treba preispitati korisni vek trajanja sredstava, jer postoji mogućnost da ranija procena više nije odgovarajuća.
Primer 2: |
Na dan 31.12.2019. godine za mašinu čija je nabavna vrednost 2.000.000 dinara, a godišnja amortizacija iznosi 200.000 dinara, utvrđen je iznos obezvređenja od 100.000 dinara. Vek upotrebe mašine je 10 godina.
Na kraju 2020. godine amortizacija se obračunava na sledeći način:
Mašina je ranije otpisivana po stopi od 10% jer je očekivan veliki intenzitet korišćenja. Mašina je na dan 31.12.2020. godine bila u upotrebi pet godina, tako da je preostali vek trajanja, prema ranijoj proceni, pet godina. Po novoj proceni preostali korisni vek trajanja je šest godina.
R. br. | Opis | Iznos |
1. | Nabavna vrednost | 2.000.000 |
2. | Ispravka vrednosti | 1.000.000 |
2a | Iznos obezvređenja | 100.000 |
3. | Neotpisana vrednost (r. br. 1 - r. br. 2 - r. br. 2a) | 900.000 |
4. | Preostali vek korisnog trajanja | 6 |
5. | Godišnja amortizacija (r. br. 3 / r. br. 4) | 150.000 |
6. | Osnovica za amortizaciju (r. br. 1 - r. br. 2a) | 1.900.00 |
7. | Stopa amortizacije (r. br. 5 / r. br. 6) | 7,89% |
8. | Obračunata amortizacija (r. br. 6 x r. br. 7) | 150.000 |
Knjiženje:
R. br. | Konto | OPIS | Iznos | ||
duguje | potražuje | duguje | potražuje | ||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
1) | 540 |
| Troškovi amortizacije | 200.000 |
|
|
| 0293 | Ispravka vrednosti opreme |
| 200.000 |
obračunata amortizacija za 2019. godinu | |||||
1a) | 582 |
| Obezvređenje nekretnina, postrojenja i opreme | 100.000 |
|
|
| 0294 | Ispravka vrednosti opreme - obezvređenje |
| 100.000 |
za obezvređenje na dan 31.12.2020. godine | |||||
2a) | 540 |
| Troškovi amortizacije | 150.000 |
|
|
| 0293 | Ispravka vrednosti opreme |
| 150.000 |
obračunata amortizacija za 2020. godinu | |||||
Korisni vek trajanja i stope amortizacije
Visina stope za obračun amortizacije i korisni vek trajanja osnovnog sredstva nisu utvrđeni propisom, jer je to, isključivo, normativna regulativa pravnog lica. Pravno lice procenjuje korisni vek trajanja osnovnog sredstva, a stope za obračun amortizacije se izvode iz procenjenog korisnog veka trajanja osnovnog sredstva po formuli:
Godišnja stopa amortizacije = | 100 |
Korisni vek trajanja u godinama |
Prema odredbama stava 56. MRS 16, pri utvrđivanju korisnog veka sredstva, potrebno je razmotriti sve sledeće faktore:
- očekivana iskorišćenost sredstva. Iskorišćenost se procenjuje na osnovu očekivanog kapaciteta sredstva ili fizičkih učinaka.
- očekivano fizičko habanje koje zavisi od faktora poslovanja, kao što su broj smena u kojima će se sredstvo koristiti, program popravljanja i održavanja, i briga o sredstvu i njegovo održavanje dok se ono ne koristi.
- tehnička ili komercijalna zastarelost koja nastaje zbog promena ili poboljšanja u proizvodnji, ili zbog promene u tržišnoj potražnji za proizvodom ili uslugom koji se pružaju uz pomoć tog sredstva.
- zakonska ili slična ograničenja korišćenja sredstva, kao što je istek roka lizinga.
Korisni vek trajanja osnovnog sredstva nabavljenog na osnovu ugovora o finansijskom lizingu utvrđuje se na osnovu roka trajanja lizinga, u najvećem broju slučajeva, ili veka trajanja osnovnog sredstva, ako je vek trajanja tog sredstva kraći od roka lizinga. Ako je osnovno sredstvo uzeto u lizing uz otkup, pa je izvesno da će steći vlasništvo nad tim sredstvom, period očekivanog korišćenja predstavlja vek trajanja sredstva.
Preispitivanje korisnog veka trajanja
Preispitivanje korisnog veka trajanja osnovnog sredstva je značajan postupak za realno utvrđivanje visine amortizacije i ravnomerno terećenje rashoda poslovanja tokom korišćenja osnovnog sredstva.
Prema odredbama paragrafa 51. MRS 16, korisni vek trajanja osnovnog sredstva treba preispitati najmanje barem na kraju svake finansijske godine, a samim tim se koriguje i stopa amortizacije. Preispitivanjem se može utvrditi da ranije korisni vek trajanja nije realno utvrđen i da se mora korigovati a samim tim da su troškovi amortizacije previsoki ili preniski.
Saglasno odredbama Međunarodnog računovodstvenog standarda - MRS 8 Računovodstvene politike, promene računovodstvenih procena i greške ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019 - dalje: MRS 8), korigovanje korisnog veka trajanja osnovnog sredstva utiče samo na obračun amortizacije za tekuću i naredne godine, jer ovaj postupak znači promenu računovodstvene procene, a ne promenu računovodstvene politike. Prema MRS 8, učinak promene računovodstvene procene može uticati samo na rezultat perioda u kojem je izvršena promena i na buduće periode. To praktično znači, da preispitivanje korisnog veka trajanja osnovnog sredstva nema uticaja na prethodne periode, odnosno nema retroaktivnu primenu. Navedeno je na isti način definisano i MSFI za MSP, kao i Pravilnikom za mikro i druga pravna lica.
Korisni vek upotrebe treba preispitati u sledećim okolnostima:
- neadekvatna procena u ranijem periodu;
- u toku godine izvršena su dodatna ulaganja u sredstvo kojima je produžen korisni vek upotrebe;
- u toku godine došlo je do obezvređenja (fizičkog oštećenja, kvara i sl) sredstava čime je skraćen korisni vek upotrebe;
- zamena značajnijih rezervnih delova;
- u skladu sa novom poslovnom politikom, društvo planira otuđenje sredstava u skorijem periodu;
- nastupile su tehnološke promene ili promene na tržištu.
Kada se menja prvobitno procenjeni korisni vek upotrebe sredstava, a društvo primenjuje pravolinijski metod amortizacije, stopa amortizacije za tekući i buduće periode može se izračunati uz pomoć sledeće formule:
sadašnja vrednost/nabavna vrednost | x 100 |
preostali korisni vek upotrebe |
Društvo u svojim računovodstvenim politikama propisuje korisni vek upotrebe i korišćenu stopu amortizacije. Takođe, za svaku stavku nekretnina, postrojenja i opreme u finansijskim izveštajima društvo je dužno da u Napomenama uz finansijske izveštaje obelodani korisni vek upotrebe ili korišćene stope amortizacije.
Primer 3: obračuna promene korisnog veka usled ranije pogrešne procene |
Društvo je nabavilo autobus u januaru 2019. godine. Nabavna vrednost autobusa je iznosila 10.000.000 dinara. Procenjeni korisni vek trajanja u momentu stavljanja u upotrebu iznosi pet godina. Stopa amortizacije iznosi 20% (100/5).
Krajem 2020. godine preispituje se korisni vek trajanja kamiona i utvrđuje da preostali vek trajanja kamiona iznosi pet godina, umesto četiri, odnosno da je ukupni vek trajanja kamiona šest godina.
Stopa po kojoj će se vršiti obračun amortizacije za 2020. godinu i naredne godine posle preispitivanja korisnog veka trajanja osnovnog sredstva, utvrđuje se na sledeći način:
R. br. | Opis | Iznos |
1. | Nabavna vrednost | 10.000.000 |
2. | Ispravka vrednosti | 2.000.000 |
3. | Knjigovodstvena (sadašnja) vrednost (1-2) | 8.000.000 |
4. | Preostali korisni vek trajanja | 5 godina |
5. | Nova stopa amortizacije (3/1/4x100) | 16% |
Primer 4: obračuna promene korisnog veka zbog dodatnog ulaganja |
Pravno lice na dan 1. januar 2020. godine, ima mašinu sa sledećim podacima:
R. br. | Opis | Iznos |
1. | Nabavna vrednost | 7.000.000 |
2. | Ispravka vrednosti | 3.000.000 |
3. | Knjigovodstvena (sadašnja) vrednost (1-2) | 4.000.000 |
5. | Prvobitno procenjeni korisni vek upotrebe | 10 godina |
6. | Stopa amortizacije | 10% |
Mašina je u upotrebi već šest godina. Društvo je u toku 2020. godine izvršilo rekonstrukciju mašine. Preispitivanjem korisnog veka upotrebe, procenjeno je da se može koristiti još osam godina, tako da je ukupan procenjeni vek upotrebe 14 godina, a ne deset, kako je prvobitno bilo procenjeno.
Nova stopa amortizacije za osam godina uključujući i 2020. godinu će biti 7,14% i obračunaće se na sledeći način:
R. br. | Opis | Iznos |
1. | Nabavna vrednost | 7.000.000 |
2. | Ispravka vrednosti | 3.000.000 |
3. | Knjigovodstvena (sadašnja) vrednost (1-2) | 4.000.000 |
4. | Preostali korisni vek upotrebe | 8 godina |
5. | Nova stopa amortizacije (3/1/4x100) | 7,14% |
Nova stopa amortizacije od 7,14% će se koristiti za obračun amortizacije od 2018. godine i u narednih osam godina.
Metodi obračuna amortizacije
Metodi obračuna amortizacije su:
- proporcionalni metod obračuna amortizacije;
- degresivni metod obračuna amortizacije;
- funkcionalni metod obračuna amortizacije.
Metod koji će se koristiti za obračun amortizacije osnovnih sredstava, utvrđuje se računovodstvenim politikama. Kada su u pitanju nekretnine, postrojenja i oprema, onda je moguće primeniti bilo koji od ova tri metoda. Međutim, kod nematerijalne imovine, teško da je moguće odrediti način na koji se troše ekonomske koristi, pa se kod ove grupe sredstava, uglavnom, primenjuje proporcionalni metod obračuna amortizacije. Na izbor metoda amortizacije ne treba da utiče poreska politika.
Proporcionalni metod obračuna amortizacije
Proporcionalni metod obračuna amortizacije je najrasprostranjeniji u praksi zbog svoje jednostavnosti i tačnosti. On se primenjuje na ona osnovna sredstva koja se tokom svog veka trajanja ravnomerno troše, pa su iznosi obračunate amortizacije po ovom metodu jednaki iz godine u godinu.
Stopa amortizacije utvrđuje se računovodstvenom politikom, a izvodi se iz korisnog veka trajanja osnovnog sredstva:
Godišnja stopa amortizacije = | 100 |
Korisni vek trajanja u godinama |
Ako je, na primer, korisni vek trajanja osnovnog sredstva pet godina, godišnja stopa za amortizaciju je 20,00% (100 : 5 = 20).
Godišnji iznos amortizacije = osnovica x godišnja stopa amortizacije x broj meseci korišćenja
Primer 5: |
1) Nabavljeno je teretno vozilo u junu 2020. godine i odmah stavljeno u upotrebu. Računovodstvenim politikama utvrđeno je da amortizacija počinje da se obračunava od prvog narednog meseca posle stavljanja u upotrebu osnovnog sredstva i da se ne utvrđuje preostala (rezidualna) vrednost.
Podaci za obračun amortizacije za 2020. godinu su sledeći:
godina | osnovica za amortizaciju | godišnja stopa | broj meseci korišćenja | obračunata amortizacija | neotpisana vrednost |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
2020. | 10.000.000 | 20,00% | 6 | 1.000.000 | 9.000.000 |
Knjiženje:
R. br. | Konto | OPIS | Iznos | ||
duguje | potražuje | duguje | potražuje | ||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
1) | 540 |
| Troškovi amortizacije | 1.000.000 |
|
|
| 0293 | Ispravka vrednosti opreme |
| 1.000.000 |
obračun amortizacije teretnog vozila za 2020. godinu | |||||
Degresivni metod obračuna amortizacije
Degresivni metod obračuna amortizacije primenjuje se kod onih osnovnih sredstava koja se u korisnom veku trajanja ne troše ravnomerno, odnosno kod onih osnovnih sredstava koja se u početnom veku trajanja više troše i ostvaruju najviše ekonomske koristi. S protokom vremena smanjuje se ekonomski efekat i korišćenje je smanjeno. U praksi se primenjuje aritmetička i geometrijska progresija. Ovaj metod obračuna amortizacije se veoma retko primenjuje u praksi.
Funkcionalni metod obračuna amortizacije
Funkcionalni metod obračuna amortizacije se primenjuje za obračun amortizacije osnovnih sredstava čiji se intenzitet korišćenja može izmeriti učinkom. Kod ove metode obračuna amortizacije, stopa amortizacije se utvrđuje za svaku godinu, po formuli:
Stopa amortizacije = | Ostvareni učinak |
Ukupni očekivani učinak sredstava |
Primer 6: |
Pretpostavimo da je nabavljena mašina za proizvodnju drvenih paleta čiji kapacitet je 5.000.000 paleta. U 2020. godini proizvedeno je 500.000 komada paleta. Stopa amortizacije za 2020. godinu = (500.000 / 5.000.000) x 100 = 10% |
Preispitivanje metoda amortizacije
Prema odredbama MRS 16, primenjeni metod obračuna amortizacije treba preispitati na kraju svake poslovne godine zbog dinamike trošenja osnovnog sredstva. Takvu promenu treba tretirati kao promenu računovodstvene procene, u skladu sa MRS 8. To znači da se promenom metoda amortizacije menja obračunata amortizacija za tekući i buduće periode, tj. da se ne koriguju obračunati iznosi amortizacije u ranijim godinama, pa nema ispravki ranijih rezultata. Na isti način postupaju i obveznici primene MSFI za MSP, kao i Pravilnikom za mikro i druga pravna lica.
dr MP
